Sveitarfélögin á Suðurnesjum hafa samþykkt að vinna að stofnun og þróun jarðvangs (e. geopark) á svæðinu. Stefnt er að því að sækja um alþjóðlega vottun á jarðvangnum og því hefur verið sótt um aðild að European Geoparks Network og UNESCO Global Geoparks Network.Verkefnastjóri um stofnun og þróun jarðvangs er Eggert Sólberg Jónsson og er hann með aðsetur hjá Heklunni, atvinnuþróunarfélagi Suðurnesja í Eldey.
Bundnar eru vonir við að árangur verkefnisins skili sér í fjölgun ferðafólks á svæðinu, eflingu vísindarannsókna, meiri samvinnu og uppbyggingu í ferðaþjónustu og dýpri og aukinni þekkingu á viðfangsefninu jarðvangur.
Hvað er jarðvangur?Jarðvangur er gæðastimpill á svæði sem inniheldur merkilegur eða einstakar jarðminjar og kemur þeim á framfæri. Fyrstu jarðvangarnir í heiminum voru stofnaðir undir lok tíunda áratugarins í Evrópu og Asíu. Fljótlega voru stofnuð samstarfsnet þessara jarðvanga með stuðningi UNESCO. Í dag eru 84 jarðvangar starfandi í heiminum með viðurkenningu frá samstarfsnetinu, þar af 50 í Evrópu.
Jarðvangar eru áhugaverð svæði vegna ýmissa hluta, s.s. rannsókna, fræðslugildis, fjölbreytilegrar náttúru, sjaldgæfra jarðminja o.s.frv. Markmið jarðvanga er að bæta viðhorf og þekkingu á jarðminjum og náttúru, byggja upp jarðfræðiferðamennsku t.d. með uppsetningu fræðsluskilta, bæta merkingar á gönguleiðum, gefa út þjónustu- og/eða gönguleiðakort o.frv. Ekki er þó eingöngu horft á jarðminjar því lögð er áhersla á að koma staðbundinni menningu og hefðum á framfæri, auka úrval matvæla úr héraði í verslunum og á veitingastöðum og koma handverki úr héraði á framfæri svo eitthvað sé nefnt. Jarðvangur byggir á þátttöku heimamanna og hefur skýra stefnu um sjálfbæra þróun.
Horft er á svæðið sem eina heild og leitast við að ferðamaðurinn nái að upplifa söguna, samtímann og hefðbundna menningu, landslag, jarðfræði, matarmenningu, listir og handverk sem og staðbundið gróðurfar og dýralíf. Leitast er við að gera ferðamanninum kleift að upplifa fyrrnefnda þætti í sátt við íbúa svæðisins og áhersla lögð á vellíðan ferðamannanna sem og einnig vellíðan íbúanna.
Hver er ávinningurinn af jarðvangi?Ávinningurinn af stofnun jarðvangs er hvort tveggja samfélags- og efnahagslegur. Stefnt er að því að jarðvangurinn verði lyftistöng fyrir svæði á sviðum ferðamála, framleiðslu og fræðslu. Má þar nefna að áhersla er lögð á nýsköpun og sjálfbæra þróun heima í héraði. Þá styrkist samkeppnishæfni svæðisins með auknu markaðsstarfi, betra aðgengi og öryggi að náttúruperlum, þróun fræðsluefnis, lengingu ferðamannatímans, betra aðgengi að erlendum styrktarsjóðum og aðild að alþjóðlegu neti jarðvanga.
Hver er stærð jarðvangsins?Jarðvangurinn myndi ná yfir allt land sveitarfélaganna á Suðurnesjum, þ.e. Garðs, Grindavíkurbæjar, Reykjanesbæjar, Sandgerðisbæjar og Sveitarfélagsins Voga. Samtals yrði hann 829 km2 og ná yfir 0,8% af flatarmáli Íslands.
Af hverju Reykjanes?Reykjanes er tilvalið svæði fyrir jarðvang vegna legu sinnar og áhugaverðra jarðsögu- og menningarminja. Víðtæk áhrif jarðhræringa eru áþreifanleg um nánast allt Reykjanesið með einum eða öðrum hætti. Jarðvangur myndi sýna á fjölbreyttan hátt samspil náttúru og menningar að fornu og nýju og jarðmyndanir með sérstöðu á heimsvísu. Áhersla er lögð á að nýta þá sérstöðu til áframhaldandi þróunar og uppbyggingar á Suðurnesjum.Frekari upplýsingar um verkefnið veitir Eggert Sólberg á netfangið eggert@heklan.is